 | |
Obecny kościół p.w. św. Marii Magdaleny wzniesiono w latach 1465-1466 z fundacji kasztelana sieradzkiego Jana Zaremby z Kalinowej, konsekrowany w pierwszą niedzielę po św. Jadwidze. Według tekstu nie zachowanego nagrobka w formie 12 spiżowych płyt, który znajdował się w tutejszym kościele, Jan Zaremba instalował również prepozyta i kolegium sześciu mansjonarzy, toteż kościół w 1491 roku został nazwany kolegiatą .
Z donacji arcybiskupa gnieźnieńskiego kolegium mansjonarskie zostało uposażone dziesięcinami z Garbowa, a w pierwszej połowie 1481 roku Jan Zaremba wykupił od Jana z Korytkowa wieś królewską Kawęczynek i podarował ją prepozyturze. Kościół p.w. św. Marii Magdaleny w Kalinowej jest to orientowana budowla w stylu gotyckim, z użyciem cegły glazurowanej o układzie polskim, opięta trzyuskokowymi szkarpami, jednonawowa z prezbiterium zamkniętym wielobocznie, do którego od ściany północnej przylega zakrystia ze skarbczykiem. W nawie i prezbiterium znajduje się pozorne sklepienie kolebkowe z lunetami. Tęcza o wykroju ostrołukowym. Dach dwuspadowy jest pokryty dachówką ceramiczną –karpiówką. Na dachu znajduje się wieżyczka na sygnaturkę. Zachowały się trzy portale. W ścianie południowej znajduje się wiele półokrągłych wgłębień- śladów po nieceniu ognia za pomocą świdra ogniowego, w ścianie północnej płyta nagrobna z 1821 rok Kościół w XIX wieku był gruntownie restaurowany. Do interesujących zabytków znajdujących się we wnętrzu kościoła można zaliczyć: ołtarz główny drewniany, architektoniczny w stylu rokoko(XVIII w.), ołtarze boczne klasycystyczne(XIX w.), chór muzyczny wsparty na czterech kolumnach toskańskich ozdobionych pilastrami ,ambona(XIX w.),chrzcielnica(XIX w.).Dwie rzeźby barokowe z piaskowca (XVIII w.) św. Floriana i św. Jana Nepomucena.
Kościół posiadał niegdyś relikwie Krzyża Świętego, którego autentyczność potwierdzono w Rzymie 5 VIII 1755r.
Na klasycystycznym prospekcie organowym zbudowanym w 1819 roku przez Karola Żakiewicza (Zaykiewicza) według tutejszej tradycji grywał sam twórca naszej opery narodowej Stanisław Moniuszko.Obok kościoła znajduje się murowana dzwonnica z XVIII wieku.
Pałac Łubieńskich
 |
| Renesansowy pałac z około 1630 roku |
W pierwszej połowie XVII w.(najprawdopodobniej między rokiem 1619 a 1640) Kalinowa przechodzi w ręce Wojciecha Jana Łubieńskiego (ur.ok.1610 zm. 1652) późniejszego kasztelana sieradzkiego, który po młodzieńczej podróży po Włoszech ,Belgii, Holandii i Francji "tak zjednał sobie względy i łaskę swych stryjów , że ustanowili go panem i dziedzicem darowanych wpierw jego bratu Hieronimowi ojcowskich dóbr, a także zamku (arcis) i wsi Kalinowa .
Dwór jest usytuowany na północno- zachodnim krańcu wsi, w ponad jedenastohektarowym zespole parkowym ,którego wschodnia starsza część nosi charakter założenia regularnego. Otoczenie dworu tworzy czworoboczne plateau z trzech stron graniczące z fosą a od północy ze stawem ,na którym znajduje się wysepka obecnie porośnięta zdziczałym drzewostanem. Przeprowadzone w 1988 roku badania archeologiczne wyspy potwierdziły znajdowanie się na niej pozostałości średniowiecznej siedziby obronnej wzniesionej przez poprzednich właścicieli Kalinowej –Zarembów.
Budynek dworu wzniesiony jest na planie prostokąta (ok.33,5 x13,00m), o silnie zryzalitowanej części środkowej, charakteryzujący się niskim gospodarczym przyziemiem i wysokim piętrem mieszkalnym , ponadto opięty masywnymi przyporami narożnymi.
Prawdopodobnie od połowy XVIII w. opuszczony i niszczejący dwór został wyremontowany i przerobiony w początkach XIX w. po przejęciu go przez nowych właścicieli. Następna przebudowa miała miejsce w 1916 r. z inicjatywy Murzynowskich. Przebudowy wprowadziły nowy podział wnętrz, drewniane stropy na piętrze zastąpiono sufitami, poddasze zamieniono na kondygnację mieszkalną, przed elewacją frontową wystawiono trójarkadowy ganek z balkonem.
Wnętrze dworu ,silnie zniekształcone przez nowsze podziały ,zachowało dawną, symetryczną, osiową dyspozycję z dwiema parami równych ,prostokątnych pomieszczeń ,rozlokowanych dwutraktowo po bokach ujętej w ryzalit sieni. Rozstaw osi okiennych jest równomierny i symetryczny, daleki od przypadkowości charakterystyczny jeszcze do XVI stulecia. Elewacje dworu ozdobione były sgraffitem, którego fragment odkryty został na wschodniej części fasady.
W świetle wyników prac badawczych dwór w Kalinowej rysuje sie jako skromna wprawdzie, lecz najwcześniejsza ze znanych w Wielkopolsce realizacja manierystycznej kompozycji architektonicznej, opartej na zasadach symetrii i osiowości kształtowania planu i bryły budynku. Zasady te chociaż przyjmowały się w Polsce powoli, to wytyczyły rozwój wielkich reprezentacyjnych pałaców i dworów na wiele stuleci.
Przy obrzeżu dawnego sadu-ogrodu znajduje się posiadający dziewiętnastowieczną metrykę tzw. „Dworek Moniuszki” .Jest to budynek parterowy ,na rzucie prostokąta, ze ścianami drewnianymi wtórnie obmurowanymi, nakryty dachem naczółkowym.
